MAREK GENSLER, Radość powtarzania. Problem złożenia ciał w czterech scholastycznych komentarzach do „De generatione”

STRESZCZENIE

Praca przedstawia krótki przegląd poglądów czterech scholastycznych filozofów: Idziego z Orleanu, Waltera Burleya, Jana Buridana i Mikołaja z Oresme, na zagadnienie złożenia ciał z elementów. Historia zagadnienia sięga starożytności: już greccy komentatorzy byli świadomi pewnych braków w rozwiązaniu zaprezentowanym przez Arystotelesa i próbowali je uzupełniać. Poznając tekst O powstawaniu i ginięciu, łacińscy filozofowie XIII wieku mogli zaznajomić się także z grecką i arabską tradycją jego interpretacji. Wśród wczesnych scholastycznych opinii na temat złożenia z elementów największą popularność zyskał pogląd Tomasza z Akwinu i do tego poglądu odwołują się wszyscy czterej omawiani myśliciele, uważając go za najlepszą z istniejących hipotez. Twierdzą więc zgodnie — różnią się jedynie w szczegółowych sformułowaniach i sposobie argumentacji — że formy elementów nie trwają w ciele złożonym. Dla dwóch późniejszych z nich, Buridana i Mikołaja z Oresme, reprezentujących via moderna, ważnym źródłem inspiracji jest także rozwiązanie Jana Dunsa Szkota. Przyjmują za nim, że qualitas media nie jest jedynie mieszaniną przeciwstawnych jakości elementarnych, ale nową jakością. Dają jednak temu pomysłowi nowe, nominalistyczne rozumienie, akcentujące prostotę jako ważne kryterium filozoficznej analizy. Buridan w swym radykalizmie odrzuca pogląd, że elementy są substancjami szczególnego rodzaju.